ΘΕΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ

Ο καλός συνάδελφος Πάνος Κατσούλας, Πρόεδρος ΔΣ Β’ ΕΛΜΕ Κορινθίας, μου έστειλε επιστολή που ευχαρίστως δημοσιεύω και αμέσως παρακάτω θα βρείτε και την απάντησή μου. Αναφέρεται στην επιστολή μου (http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/ank6_3_9_0002.php αλλά βλ. και την προηγούμενη ανάρτηση αυτού του blog). Ελπίζω στη συνέχιση του διαλόγου και από άλλους συναδέλφους πάνω σε ποικίλα θέματα της Εκπαίδευσης.

Αγαπητέ συνάδελφε, αγαπητέ γιατρέ,

Διάβασα στο AlfaVita την επιστολή σου με την οποία εκφράζεις τις απόψεις και τις αγωνίες σου για τη δημόσια εκπαίδευση στη χώρα μας, προσπαθώντας μ’ αυτόν τον τρόπο να συμβάλεις, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεις, στο διάλογο για την παιδεία.
Έχεις αναφερθεί σε πολλά ζητήματα, όμως πρόκειται να επικεντρωθώ στο 7ο θέμα που θίγεις, το οποίο αφορά τα κρίσιμα και επίκαιρα ζητήματα: της αξιολόγησης των εκπ/κών, της πρόσβασης στην Γ/θμια εκπ/ση και της κατάργησης της βαθμολογικής βάσης του 10 και θα προσπαθήσω απαντώντας σου ν’ αναφέρω την αντίθετη δική μου άποψη.
Σε ότι αφορά την αξιολόγηση του εκπ/κού, διότι υπάρχει και η αξιολόγηση του εκπ/κού έργου για την οποία ο κλάδος έχει θέσεις(βλέπε 8ο συνέδριο της ΟΛΜΕ), δεν την θέλουμε όχι επειδή τη φοβόμαστε, αλλά επειδή δεν έχουμε καθόλου εμπιστοσύνη στο υπάρχον σύστημα και τους εκπροσώπους του, που θα την εφαρμόσουν. Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να είναι σωστή, δίκαιη, και αντικειμενική και για αυτό μην τρέφεις αυταπάτες. Και τούτο διότι για να υπάρξει δίκαιη αξιολόγηση πρέπει σ’ αυτή τη χώρα να πιστέψουμε επιτέλους στην αξιοκρατία. Εμείς την αξιοκρατία απλά την επικαλούμαστε αλλά δεν την εννοούμε, διότι ακριβώς δεν τη θέλουμε. Το υπάρχον πολιτικό σύστημα στη χώρα μας έτσι όπως εκφράζεται σήμερα με το 2κομματισμό έχει αποδείξει ότι δεν επιθυμεί την αξιοκρατία. Αντιθέτως επιθυμεί την αναξιοκρατία, διότι η αναξιοκρατία είναι το όχημα επιβολής κάθε μορφής αυθαιρεσίας. Διότι πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το χρόνιο φαινόμενο σε θέσεις που δεν εμπεριέχουν πολιτική ευθύνη, όπως π.χ. Δ/των Δ/νσεων, γραφείων, σχολείων, σχολικών συμβούλων κ.λ.π. να επιλέγονται στη συντριπτική ή στη μεγάλη πλειοψηφία οι ημέτεροι των εκάστοτε κυβερνώντων και όχι οι καλύτεροι; Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις εμπνευσμένων και καταξιωμένων συναδέλφων, οι οποίοι δίκαια βρίσκονται στις παραπάνω θέσεις, όμως αυτές αποτελούν εξαίρεση. Και γνωρίζεις πολύ καλά ότι οι «δοτοί» είναι ευάλωτοι και στο χέρι των ανώτερων που τους επέλεξαν, για την ακρίβεια τους τοποθέτησαν, και δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν με τίποτα στις συνειδήσεις των συναδέλφων. Πώς π.χ ένας συνάδελφος θα δεχτεί να αξιολογηθεί από έναν σχολικό σύμβουλο, ο οποίος προηγουμένως δεν έχει επιλεγεί αξιοκρατικά; Η Φιλανδία είναι μια χώρα, που κατά πως λένε διαθέτει ένα απλό εκπ/κό σύστημα, με πολύ καλές επιδόσεις και με μια σχολική ζωή πολύ πιο ευχάριστη και με περισσότερο χαμόγελο για τα παιδιά, απ’ ότι η δική μας. Πριν από κάποιο διάστημα Φιλανδοί συνάδελφοί μας είχαν έρθει στην Ελλάδα και συζήτησαν μαζί μας στην ΟΛΜΕ, όλες τις πτυχές του συστήματός τους. Το Φιλανδικό μοντέλο λοιπόν δεν διαθέτει εξωτερική αξιολόγηση. Απλά κάθε χρόνο τίθενται εκπαιδευτικοί στόχοι, που λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις, οι οποίες ισχύουν ανά σχολείο και ανά περιοχή και στο τέλος του κάθε σχολικού έτους εξετάζεται π.χ. από το σύλλογο διδασκόντων παρουσία ενδεχομένως και των σχολικών συμβούλων, αν οι στόχοι που ετέθησαν επετεύχθησαν η όχι. Στην τελευταία περίπτωση εξετάζεται τι έφταιξε και γιατί. Μ’ έναν περίπου τέτοιο εύκολο και απλό τρόπο βελτιώνουν κάθε χρόνο το εκπ/κό τους σύστημα. Επίσης στη Φιλανδία καθώς φαίνεται, όταν ομιλούν για αξιοκρατία την εννοούν. Εκεί δεν τους ενδιαφέρει αν ο προϊστάμενος, ο δ/ντής, ο σύμβουλος κ.λ.π. είναι πολιτικά προσκείμενος στο εκάστοτε κυβερνών κόμμα ή όχι ή αν είναι Μαρξιστής, φιλελεύθερος, Χριστιανός, άθεος ή Βουδιστής. Τους ενδιαφέρει σε κάθε θέση να βρίσκεται ο καλύτερος και να έχει την αποδοχή των συνεργατών του(βλέπε συναδέλφων του)
Σε ότι αφορά την πρόσβαση στην Γ/θμια εκπ/ση η θέση του κλάδου μας είναι η ελεύθερη πρόσβαση. Παραθέτω το σχετικό σημείο από την απόφαση του τελευταίου, 13ου συνεδρίου της ΟΛΜΕ «Ελεύθερη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με βάση το απολυτήριο που θα αποκτάται με ενδοσχολικές εξετάσεις. Στο μεταβατικό χρονικό διάστημα η πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση να γίνεται μετά την αποφοίτηση από το Λύκειο, με πανελλαδικές εξετάσεις σε περιορισμένο αριθμό μαθημάτων με την ευθύνη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Συνεχή διεύρυνση της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τελικό στόχο την κατάργηση του κλειστού αριθμού εισακτέων με την αντίστοιχη γενναία χρηματοδότηση των υποδομών των ιδρυμάτων της». Όπως βλέπεις η θέση είναι καθαρή και λέει φυσικά ότι σήμερα δε μπορεί να εφαρμοστεί η ελεύθερη πρόσβαση διότι χρειάζεται γενναία χρηματοδότηση των υποδομών, χρηματοδότηση για προσλήψεις προσωπικού κ.λ.π. για αυτό προτείνεται μεταβατικό διάστημα. Περισσότερες τεχνικές λεπτομέρειες εφαρμογής των μέτρων θα τις βρούμε, δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Όμως προς τα εκεί πρέπει να βαδίσουμε, με συνεχή διεύρυνση της πρόσβασης στην Γ/θμια, μέχρι να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος της ελεύθερης πρόσβασης στην Γ/θμια εκπ/ση. Και τέλος θα πρέπει να επισημάνω ότι η πρόταση λέει ελεύθερη πρόσβαση στην Γ/θμια εκπ/ση, πουθενά δε λέει και ελεύθερη αποφοίτηση. Είναι προφανές ότι ο φοιτητής θα έχει πολλές ευκαιρίες στο Πανεπιστήμιο, θα έχει επίσης, σε κάποια ενδεχόμενη αποτυχία του, τη δυνατότητα της οριζόντιας κινητικότητας μεταξύ σχολών, πολύ περισσότερο ομοειδών, όμως αν δε μπορέσει ν’ ανταποκριθεί τότε δε θα μπορεί να συνεχίσει. Η εκτίμησή μου είναι ότι μετά από κάποια χρόνια και ιδίως μόλις το σύστημα ισορροπήσει, οι απόφοιτοι του Λυκείου θα επιλέγουν τη σχολή εισαγωγής τους με βάση: τις δυνατότητες που θα έχουν, τη σχολή επιθυμίας τους και το επαγγελματικό μέλλον που θα προσφέρει η κάθε σχολή. Κανένας δεν θα επιλέξει μια σχολή την οποία δε θα επιθυμεί και κυρίως δε θα μπορεί να την ολοκληρώσει. Διότι σ’ αυτήν την περίπτωση θα σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο από τη ζωή του και αρκετά χρήματα.
Τέλος σε ότι αφορά την καθιέρωση της βάσης του 10 είναι ένα μέτρο, που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται σωστό. Θα πει κάποιος, δεν είναι δυνατόν όλοι να εισέρχονται στα Πανεπιστήμια. Ακόμη και αυτοί που αξίζουν 03 ή 05! Το κρίσιμο όμως είναι άλλο, είναι πώς θα περιορίσουμε αυτή την αποτυχία. Πώς θα περιορίσουμε στο ελάχιστο, αυτές τις χαμηλές βαθμολογίες και την υποεπίδοση των μαθητών, διότι για να εξαλειφθούν είναι μάλλον αδύνατο. Τρόπος υπάρχει και έχει προταθεί από τον κλάδο. Είναι να δουλέψει σωστά η αντισταθμιστική εκπαίδευση και να δοθεί η χρηματοδότηση που χρειάζεται. Και όταν λέμε αντισταθμιστική εκπαίδευση εννοούμε να λειτουργήσει ουσιαστικά η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή, να λειτουργήσει αποτελεσματικά και όχι ως parking παιδιών το ολοήμερο σχολείο, να λειτουργήσουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά η ενισχυτική διδασκαλία και η ΠΔΣ, να λειτουργήσουν τμήματα υποδοχής για τα μεταναστόπουλα, να υπάρξουν ζώνες εκπαιδευτικής προτεραιότητας για περιοχές απομακρυσμένες και φτωχές. Από την άλλη, ενώ καθιερώνεται από την πολιτεία η βάση του 10, τη ίδια στιγμή, πάλι η ίδια η πολιτεία καταστρατηγεί το μέτρο. Διότι τι άλλο, εκτός από καταστρατήγηση του μέτρου μπορεί ν’ αποτελεί η λειτουργία των διαφόρων ΚΕΣ και κολεγίων, που με τις γνωστές συνεργασίες τους με τα αμφιβόλου ποιότητας ξένα πανεπιστήμια, χορηγούν πτυχία, τα οποία θα έχουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με τα αυτά των Ελληνικών Πανεπιστημίων; Ποιοι είναι εκείνοι, που θα φοιτήσουν σ’ αυτά τα κολέγια και τα ΚΕΣ; Δεν είναι όσοι κατά τεκμήριο, δεν έπιασαν τη βάση του 10 & δεν εισήχθησαν σε κάποια δημόσια σχολή της Γ/θμιας εκπ/σης; Επομένως για ποιο σωστό μέτρο, αν είναι σωστό, μιλάμε, όταν τη μία στιγμή θεσπίζεται από την Πολιτεία και την άλλη ακυρώνεται, από την ίδια;

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς
Πάνος Κατσούλας
Πρόεδρος ΔΣ Β’ ΕΛΜΕ Κορινθίας

Αγαπητέ συνάδελφε Πάνο, σε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία. Διάβασα με πολύ προσοχή τις απόψεις σου και θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής.
Στην αναφορά μου μιλάω για διδακτικές δραστηριότητες στα σχολεία, που με διαδικασίες αξιολόγησης βοηθούν το εκπαιδευτικό έργο, άρα κυρίως πρόκειται για εσωτερική αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων και μιλάω επίσης για συμβούλους αρωγούς που αντικειμενικά χρειαζόμαστε και μη θεωρώντας τη αξιολόγηση σαν διοικητικό δικαστήριο υποδεικνύω την μη εφαρμογή της με στόχο διοικητικές διώξεις κ.λπ. Το ότι δεν ζούμε – και δεν θα ζήσουμε ποτέ – σε ιδανική κοινωνία δεν ακυρώνει την Παιδαγωγική Επιστήμη και την αντικειμενική ανάγκη βελτίωσης του παρεχόμενου έργου, και η αξιολόγηση (και οι γονείς αξιολογούμε καθημερινά τα παιδιά μας για να τα βελτιώσουμε) βοηθάει. Και βέβαια ζητάω στο διάλογο, ΑΣ ΟΡΙΣΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ πως θα γίνεται η αξιολόγηση … κ.λπ. Ίσως ως απόδειξη ότι δεν έχω ως ιδεολογία την εφαρμογή αξιολόγησης με μορφή χειραγώγησης του εκπαιδευτικού (άρα σκοτεινά κίνητρα πίσω από το κείμενό μου) – όχι εσύ, συνάδελφε Πάνο, αλλά κάποιοι ίσως με κατηγορήσουν γι αυτό, αποδεκτό και θα χαρώ να το συζητήσω όσο χρειάζεται- παραθέτω 2 αποσπάσματα από τον επίλογο εργασίας μου για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών στην ΑΣΠΑΙΤΕ (2004) αν και ορισμένα τμήματα της εργασίας αυτής έχω σκοπό να εμπλουτίσω αλλά δεν βρήκα ακόμη χρόνο. Γράφω λοιπόν τότε …

«Αν η αξιολόγηση γίνεται αίτιο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων, είναι γιατί χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την εγκαθίδρυση μιας εκπαιδευτικής πολιτικής που θεσμοθετεί μηχανισμούς καταναγκασμού και εντατικοποίησης, με σκοπό όχι την κάλυψη απλώς των αναγκών ανατροφοδότησης του μαθήματος και την ανάγκη άσκησης κάποιου θεμιτού κοινωνικού ελέγχου, αλλά για να προσαρμοστεί η εκπαίδευση στους στόχους της κοινωνίας της αγοράς, να παρέχει υποκείμενα έτοιμα για ενσωμάτωση στην δεδομένη κοινωνία και να αναιρεθεί κάθε δύναμη κοινωνικής ανατροπής, με όποιο μελλοντικό κόστος.
Η εσωτερική αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικών και σχολείων μπορεί υπό προϋποθέσεις να αποτελεί εναλλακτική πρόταση σε όλα τα γραφειοκρατικά και αυταρχικά συστήματα αξιολόγησης που εφαρμόσθηκαν μέχρι σήμερα αλλά και στη στείρα απόρριψη οποιασδήποτε μορφής αξιολόγησης. Πρέπει να κατέχει στο κοντινό μέλλον κεντρική θέση σε οποιοδήποτε εθνικό σχέδιο ανάπτυξης του σχολείου, ακόμη και αν εφαρμόζονται ταυτόχρονα άλλες τακτικές εξωτερικής αξιολόγησης σύμφωνα με το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα.»
Σου στέλνω attached το αρχείο, αν σε ενδιαφέρει να ρίξεις μια ματιά, υπάρχει online και στο site μου http://users.att.sch.gr/gestamos/ στην ενότητα ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ, άρθρο «Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικός έλεγχος».


Για τη βάση του 10, πιστεύω ότι αν λειτουργήσει σωστά, θα αντανακλά ένα αντίστοιχο της βάσης που υπάρχει και χρησιμοποιούμε για τους μαθητές μας κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, θέλοντας να τους βοηθήσουμε να θεωρούν ότι υπάρχει ένα ελάχιστο ύψος εμποδίων που πρέπει να υπερπηδήσουν (σε μερική αναπαράσταση της σκληρής πραγματικής ζωής που θα βιώσουν κατά την αναζήτηση εργασίας και εκεί ο πήχης θα είναι δυστυχώς πολύ πιο ψηλά από τη βάση), ότι υπάρχει ένα ελάχιστο όριο προσπάθειας που πρέπει να καταβάλουν για να θεωρούνται στοιχειωδώς μορφωμένοι και έτσι να τους βοηθήσουμε να αποκτήσουν υπευθυνότητα και συνέπεια ώστε να μπορέσουν αργότερα να αντέξουν στη σκληρή κοινωνική πραγματικότητα. Αν η κοινωνία εκεί έξω ήταν ιδανική, δεν θα χρειαζόταν καμιά βάση και οι ίδιοι οι μαθητές τότε θα έθεταν οι ίδιοι στόχους και θα προσπερνούσαν κατά πολύ κάθε ελάχιστο όριο πνευματικής καλλιέργειας που θα χρειαζόταν για να χαρακτηρισθούν μορφωμένοι και ολοκληρωμένοι άνθρωποι˙ αλλά δεν είναι και πρέπει δυστυχώς να συμμετάσχουμε και με αξιολογικές διαδικασίες. Δεν φαντάζομαι και η ΟΛΜΕ να θεωρεί ότι πρέπει να καταργηθεί η βάση του 10 και κατά τη διάρκεια της σχολικής φοίτησης.
Αλλά παρατηρούμε επίσης ότι για λόγους που άπτονται αφενός της οικονομικής και κοινωνικής απαξίωσης του εκπαιδευτικού έργου και της αποτυχίας σύνδεσης του σχολείου με την κοινωνία με ατελή Α.Π., ανεπαρκή ποιοτικά διδασκόμενη ύλη, υποβαθμισμένο σχολείο γενικότερα και απογοητευμένους εκπαιδευτικούς και αφετέρου της ανάγκης εξάλειψης μειονοτικών, κοινωνικών, οικονομικών ανισοτήτων και βελτίωσης του επιπέδου αυτοεκτίμησης των μαθητών, αυτό το ενδοσχολικό 10 ενώ αρκεί για την αποφοίτηση, δεν αποτελεί πια απόδειξη απόκτησης του ελάχιστου αναγκαίου μορφωτικού επιπέδου των παιδιών μας, ας μην έχουμε αντίθετες αυταπάτες.
Άρα κατ’ επέκταση δεν δικαιολογείται και η αφαίρεση κάθε ορίου για εισαγωγή στα Πανεπιστήμια στην παρούσα φάση, και στην ίδια λογική είναι άτοπη και η υιοθέτηση της «ελεύθερης» πρόσβασης. Και η σωστή επισήμανσή σου ότι «η πρόταση λέει ελεύθερη πρόσβαση στην Γ/θμια εκπ/ση, πουθενά δε λέει και ελεύθερη αποφοίτηση» ουσιαστικά επιβεβαιώνει τα λεγόμενά μου περί της άδολης βέβαια εξαπάτησης των αποφοίτων των Λυκείων, αφού προδικάζει τη μετέπειτα αποτυχία τους. Και τονίζω ότι είμαι ιδεολογικά αντίθετος με κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης, λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων και Κολλεγίων ή μετάβασης ελεύθερα στο εξωτερικό σε αμφιβόλου αξίας Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Πιστεύω ότι αυτά θα αποδυναμωθούν στην πράξη από την κοινωνία της εργασίας, όπου θα επικρατούν οι πιο άξιοι (βλ. που μπήκαν στα δημόσια ελληνικά ΑΕΙ/ΤΕΙ με ΕΠΙΛΟΓΗ και όχι ελεύθερα) έναντι όσων μπήκαν ελεύθερα και άκοπα άρα χωρίς να έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες που χρειάζονται για να σταθούν ικανοποιητικά στο επάγγελμα που διάλεξαν. Και κανένα κολλέγιο δεν μπορεί να υποκαταστήσει το μορφωτικό έλλειμμα αυτών των μαθητών που θα ξεγελαστούν και περπατήσουν πάνω στο κόκκινο στρωμένο χαλί της ψευδεπίγραφης εύκολης επιτυχίας, αφού ανά πάσα στιγμή κάποιος θα τραβήξει το χαλί και θα πέσουν. Και ήδη γίνεται. Μετά την ερώτηση στις συνεντεύξεις πρόσληψης «Τι σπούδασες» ΠΑΝΤΑ υπάρχει η ερώτηση, «Πού τέλειωσες Πανεπιστήμιο;». Και δεν γίνεται από απλή περιέργεια του υποψήφιου εργοδότη, σας διαβεβαιώνω από ίδια πείρα.

Ευχαριστώ πολύ για τη συζήτηση, με μεγάλη εκτίμηση, Γιώργος Στάμος.