ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ – ΑΠΟΥΣΙΕΣ – ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΜΑΘΗΤΩΝ

Αγαπητοί συνάδελφοι, θα μακρηγορήσω λίγο στον πρόλογο, αλλά είναι αναγκαίο γιατί όλα τα πολύ σημαντικά εκπαιδευτικά ζητήματα, όπως η ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ και η ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΛΟΓΩ ΑΠΟΥΣΙΩΝ, άπτονται των στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος και θα πρέπει αυτοί να είναι καλά διακριτοί και αποδεκτοί από όλους (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, πολιτεία). Προτάσεις βελτίωσης της υφισταμένης κατάστασης βρίσκονται στις τελευταίες παραγράφους.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ;

H σχολική φοίτηση είναι μια διαδικασία που αποτελείται κυρίως από δύο συνιστώσες: α) την παιδαγωγική και συμβουλευτική παρέμβαση και β) τη μαθησιακή διαδικασία. Μέσω αυτών, επιδιώκεται η πνευματική, ψυχική και πνευματική ανάπτυξη των μαθητών στις πιο ευαίσθητες και δύσκολες ηλικίες στη ζωή του ανθρώπου (παιδική και εφηβική) και παράλληλα η διαμόρφωση ενός ισχυρού χαρακτήρα με συνειδητή υιοθέτηση μιας εσωτερικής αυτόνομης ηθικής προσωπικών αξιών που θα τους βοηθήσει σε όλα τα στάδια της ζωής τους μετά το σχολείο να είναι ολοκληρωμένες προσωπικότητες, δηλαδή άνθρωποι ώριμοι, μορφωμένοι, ιδεολόγοι, κοινωνικοί, έντιμοι, υπεύθυνοι, με αυτοπεποίθηση, δημιουργικοί, πολιτισμένοι, με οικολογική συνείδηση, αισθητική, με ισχυρές αντιστάσεις σε παραβατικές συμπεριφορές, κοινωνικές διακρίσεις, καιροσκοπικές επιδιώξεις και βλαπτικές για την υγεία συμπεριφορές, άνθρωποι ευτυχισμένοι, ικανοί να βελτιώσουν την κοινωνία μας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Για να πετύχουν οι μαθητές μας αυτούς τους στόχους αποφασιστικό ρόλο έχουμε όλοι οι εκπαιδευτικοί, όλων των βαθμίδων. Βασιζόμενοι στην προσωπική μας παιδεία (δηλαδή πνευματική και ηθική υπόσταση) και πέρα από Α.Π., διδακτικά αντικείμενα οποιωνδήποτε μαθημάτων, νόμους, εγκυκλίους και διατάγματα, θα πρέπει να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη των μαθητών μας με την ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΜΑΣ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΗΘΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ και ΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΕΣ ΣΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ. Θα πρέπει στο σχολικό χρόνο να φροντίζουμε να αναπτύσσουμε παιδαγωγικές δραστηριότητες με συμμετοχή των μαθητών μας που να τους δίνουν τα κίνητρα και τις ευκαιρίες που χρειάζονται για να βελτιωθούν σε όλους τους τομείς. Θα πρέπει να αποδεικνύουμε εμπράκτως ότι αποδεχόμαστε άνευ όρων όλους τους μαθητές, χωρίς διακρίσεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα, να βοηθάμε στη βελτίωση του ψυχολογικού κλίματος στο σχολείο και να ενθαρρύνουμε την επικοινωνία και τη συνεργασία (μαθητών, γονέων, καθηγητών). Χρειάζεται να διατηρούμε υψηλές προσδοκίες για τους μαθητές μας και να βελτιώνουμε συνεχώς τη μαθησιακή διαδικασία με εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας που να προωθούν την ενεργητική συμμετοχή τους και να αυξάνουν την αυτοεκτίμησή τους και που πρέπει να περιλαμβάνει με δική μας πρωτοβουλία και ευθύνη θέματα εκτός Α.Π. που άπτονται των εφηβικών προβλημάτων. Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ μας σε θέματα ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ και ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ θα πρέπει να είναι πρωταρχική προσωπική συνεχής επιδίωξή μας και φυσικά καλείται να συνδράμει και η πολιτεία με σχετικά προγράμματα για να γίνει το παραπάνω ζωτικής σημασίας έργο μας εφικτό και αποδοτικό.

Όλα τα παραπάνω, απαιτούν να διαθέτει ο μαθητής ΕΠΑΡΚΗ ΧΡΟΝΟ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και αυτός είναι ο στόχος του ελέγχου της φοίτησης με τήρηση αρχείου απουσιών.
Προτείνω να καταρτίζουμε μαζί με τους μαθητές μας στην αρχή της χρονιάς σε κάθε σχολείο αλλά και σε κάθε τάξη κανονισμών λειτουργίας που θα αφορούν θέματα συμπεριφοράς και συνέπειας στην εκπαιδευτική διαδικασία (φοίτηση - απουσίες, προετοιμασία, προσπάθεια, πρωτοβουλία, συμμετοχή) με ειλικρινή προσπάθεια επίτευξης των στόχων και από τους μαθητές και από τους καθηγητές. Έτσι ελπίζω ότι θα μειώνονται συνειδητά τα προβλήματα πριν οδηγήσουν στην απόρριψη των μαθητών με δυσμενή για την εξέλιξή τους αποτελέσματα.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΛΟΓΩ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ

Ας δούμε όμως τι συμβαίνει όταν ένας μαθητής απορρίπτεται για παράδειγμα λόγω απουσιών και πρέπει να επαναλάβει μια τάξη. Δυστυχώς η εμπειρία έχει δείξει ότι ΣΥΧΝΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΤΑΞΗ ΔΙΑΚΟΠΤΟΥΝ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (μαθητική διαρροή). Προφανώς, μέχρι τότε δεν θα έχουν επιτευχθεί οι παραπάνω στόχοι του σχολείου στην ανάπτυξη του μαθητή που διακόπτει τη φοίτηση και αυτός επιπλέον βρίσκεται στην περίοδο της εφηβείας εκτός του οργανωμένου σχολικού περιβάλλοντος έκθετος και πιο ευάλωτος, σε σχέση με τον ενήλικο, σε πολλαπλούς κινδύνους (χρήση ουσιών, παραβατικότητα, περιθωριοποίηση, ανθρώπινη εκμετάλλευση). Και όταν ενηλικιωθεί, θα έχει αναπτύξει μια ελλειμματική προσωπικότητα με αδυναμίες σε όλους τους τομείς και θα δυσκολευτεί πολύ στην πορεία του σε μια κοινωνία που μετά την εφηβεία δεν είναι διατεθειμένη να τον βοηθήσει αποτελεσματικά γιατί είναι προσανατολισμένη σε οικονομικές αξίες, σε υπερεκτίμηση της τεχνολογίας ως πανάκεια για τη λύση όλων των προβλημάτων, με τις ανθρωπιστικές και ηθικές αξίες να έρχονται σε δεύτερη μοίρα και με νόμο του ισχυρού να επικρατεί παντού.
ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΑΚΡΙΤΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΑΘΗΤΗ ΜΕ ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟ ΑΡΙΘΜΟ ΑΠΟΥΣΙΩΝ Η ΜΕ ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ γιατί ούτε τότε θα έχουν επιτευχθεί οι παραπάνω στόχοι και ο μαθητής αυτός θα είναι στην ίδια μοίρα με αυτούς που διέκοψαν, απλώς θα έχει στα χέρια του ένα αμφιβόλου χρησιμότητας «χαρτί», αφού δεν θα αντανακλά σε μια αντίστοιχη προσωπική ή επαγγελματική επάρκεια. Άρα ο αγώνας πρέπει να είναι ο μαθητής να μπορέσει να πιστέψει στον εαυτό του, να θέσει στόχους, να τους κατακτήσει και να αποφοιτήσει ΕΠΙΤΥΧΩΣ από το σχολείο, το Λύκειο. Να μην έχει αποκτήσει δηλαδή ψευδεπίγραφους τίτλους σπουδών με άκυρες μαθησιακές επιδόσεις μετά από αντιπαιδαγωγικές ανοχές σε κάθε μορφής αδιαφορία και απουσία από τη σχολική διαδικασία, αλλά αληθινά εφόδια που κατακτήθηκαν από τον ίδιο και τον ισχυροποίησαν σαν άνθρωπο αντιρροπώντας κατά το δυνατό, με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών (αναφέρθηκαν ήδη οι μέθοδοι), τα ποικίλα κοινωνικά, οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα που τον αναστέλλουν από την φυσιολογική του ανάπτυξη.
Πιστεύω ότι έδωσα πολύ συνοπτικά τις σύγχρονες απόψεις για τον παιδαγωγικό και συμβουλευτικό ρόλο των εκπαιδευτικών στα σχολεία και ευελπιστώ ότι οι αλλαγές που προωθούνται στο εκπαιδευτικό σύστημα –και μέσα από τον παρόντα διάλογο- στην ύλη των μαθημάτων, στα γνωστικά αντικείμενα, στα Α.Π., στα εξεταστικά συστήματα, στον Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό και στη βελτίωση του σχολείου σε όλους τους τομείς θα βοηθήσουν συνολικά τους μαθητές μας και θα μειώσουν τη μαθητική διαρροή. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΑ ΚΑΝΟΥΝ ΣΙΓΟΥΡΑ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ.
Επειδή δεν ονειροβατώ και βλέπω ότι ΕΠΕΙΓΕΙ να αλλάξει η διαδικασία αξιολόγησης της επαρκούς φοίτησης (ΟΡΙΑ ΑΠΟΥΣΙΩΝ και ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥΣ) ώστε ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΜΕΝΟΥΝ ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ θα κάνω μερικές σχετικές προτάσεις για ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ. Και θα πρέπει να συζητήσουμε πρώτα για τα αίτια των απουσιών ώστε να κατανοήσουμε γιατί είναι ανάγκη να κάνουμε υπερβάσεις του νόμου πολλές φορές για να βοηθήσουμε τους μαθητές μας ακόμη και αν η νομοθεσία βελτιωθεί. Πάντα θα υπάρχουν εξατομικευμένες περιπτώσεις που θα πρέπει να δούμε ξεχωριστά. Και τονίζω, ότι είναι χρέος των υπεύθυνων καθηγητών για το τμήμα που ανήκει ο μαθητής αλλά και όλων των εκπαιδευτικών που αντιλαμβάνονται πρόβλημα ελλιπούς φοίτησης σε μαθητές τους να συνεργάζονται εγκαίρως με τους γονείς και με τους ίδιους τους μαθητές για τη εύρεση τρόπων επίλυσης των προβλημάτων.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΥΣΙΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναλύσουμε ΓΙΑΤΙ οι μαθητές κάνουν απουσίες και τι είδους απουσίες είναι αυτές.
Καταρχήν υπάρχει η προφανής περίπτωση (αλλά όχι και η συχνότερη) να συντρέχουν αληθινοί σοβαροί ή ελαφρότεροι λόγοι υγείας. Εδώ οι απουσίες δικαιολογούνται πάντα σχεδόν, εκτός αν υπάρχει αδυναμία του κηδεμόνα να μεταβεί στο σχολείο ή αδιαφορία ή αν το ξεχνάει ή αν θεωρεί ότι το παιδί του δεν θα κάνει άλλες απουσίες και δεν ανησυχεί. Να μην ξεχνάμε τις περιπτώσεις που οι γονείς είτε δεν υπάρχουν και οι δύο λόγω θανάτου του ενός ή διάστασης των συζύγων ή λόγω κηδεμονίας από τρίτους (συγγενείς ή μη) ή απλώς λείπουν συνεχώς όλη τη μέρα ή πολλές μέρες ή δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους οπότε η διαδικασία δικαιολόγησης απουσιών είναι πάντα σε δεύτερη μοίρα και συχνά δεν γίνεται, ακόμη και αν συντρέχουν αληθινοί λόγοι υγείας στους μαθητές, πόσο μάλλον όταν δεν συντρέχουν τέτοιοι. Υπάρχουν μαθητές που πρακτικά είναι ΜΟΝΟΙ τους και αγωνίζονται για να σταθούν στα πόδια τους και αυτοί είναι οι μαθητές που πρώτοι θα αδικηθούν από την πολιτική αυστηρής εφαρμογής των περίφημων ορίων αδικαιολόγητων απουσιών.
Υπάρχουν γονείς που έχουν αρνητική εικόνα για τα παιδιά τους και δεν διστάζουν να τα κατηγορούν και στους καθηγητές για κακή συμπεριφορά, απαιτούν από το σχολείο να τα τιμωρήσει (όπως εκείνοι ήδη κάνουν συνέχεια στα παιδιά τους εξ απαλών ονύχων) και φυσικά δεν δικαιολογούν απουσίες. Αυτή η συμπεριφορά είναι συγκαλυμμένη αδιαφορία.
Οι απουσίες χωρίς να συντρέχουν λόγοι υγείας συνιστούν το λεγόμενο «σκασιαρχείο» που είναι συχνότερο στα αγόρια από τα κορίτσια και σε μεγαλύτερες ηλικίες έναντι των μικρότερων μαθητών.
Κατά το «σκασιαρχείο», μπορεί ο μαθητής είτε να μένει στο σπίτι αρνούμενος τη σχολική φοίτηση εν γνώσει των γονέων του (ασχέτως των αντιδράσεων που εκείνοι μπορεί να προβάλλουν) είτε να λείπει και από το σχολείο και από το σπίτι, χωρίς να το γνωρίζουν οι γονείς ή και αν το γνωρίζουν αδιαφορούν ή το επικροτούν. Στην πρώτη περίπτωση σχεδόν πάντα ακολουθεί η δικαιολόγηση των απουσιών από το γονέα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση συνήθως οι απουσίες μένουν αδικαιολόγητες. Γιατί όμως γίνεται το σκασιαρχείο;
Καταρχήν υπάρχουν οι λεγόμενες αθώες κοπάνες που κάναμε όλοι στα νιάτα μας, (βόλτα, μπιλιάρδο, μπάλα και καφές) και φυσικά δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, αφού αποτελούν σύντομες διεξόδους του μαθητή σε καθημερινά προβλήματα και μειώνουν το άγχος και την πίεση από το φόρτο των μαθημάτων και ξεκουράζουν ακόμη το μαθητή από πολύωρα απογευματινά μαθήματα και φροντιστήρια, που τώρα δυστυχώς γίνονται ακόμη και Κυριακές. Επίσης μπορεί να γίνονται από τους μαθητές κατά τις πρώτες φυσιολογικές εφηβικές συναισθηματικές τους αναζητήσεις. Αυτές οι απουσίες δεν διαταράσσουν συνήθως τη σχολική επίδοση. Οι γονείς ίσως ενημερώνονται και συχνά «δικαιολογούν» τις απουσίες ως δήθεν οφειλόμενες σε ασθένεια.
Υπάρχουν σοβαρότερες αιτίες όμως που συνδέονται με ποικίλη παραβατική συμπεριφορά και ίσως και χρήση ουσιών, που πρέπει να διερευνώνται για την έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση. Οι απουσίες αυτές είναι πάντα εν αγνοία των κηδεμόνων, δεν δικαιολογούνται και πάντα συσχετίζονται με σχολική αποτυχία.
Υπάρχουν και περιπτώσεις που κάποιοι έφηβοι αποφεύγουν να πάνε στο σχολείο γιατί είναι θύματα της επιθετικότητας άλλων μαθητών, με συχνότερες μορφές της τον εκφοβισμό, τη λεκτική ή/και τη σωματική βία και μένουν στο σπίτι, πολλές φορές εμφανίζοντας αληθινά συμπτώματα (πόνους στην κοιλιά, εμέτους, ζάλη, αδυναμία κ.ά.) λόγω του ψυχολογικού μηχανισμού της σωματοποίησης του άγχους. Οι απουσίες συνήθως δικαιολογούνται αλλά συχνά το πρόβλημα δεν γνωστοποιείται γιατί οι μαθητές δεν το συζητούν με τους γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς και οι γονείς δεν μπορούν να το υποψιασθούν και νομίζουν ότι οι μαθητές είναι πραγματικά ασθενείς.
Υπάρχουν οι απουσίες για εργασία. Πολλοί μαθητές εργάζονται τις ώρες εκτός σχολείου και μερικές φορές ο εργοδότης απαιτεί να εργασθεί ο μαθητής σε ώρες σχολείου (π.χ. σε εστιατόρια το μεσημέρι, οπότε ο μαθητής φεύγει από το μάθημα τις τελευταίες ώρες ή και ολόκληρο το πρωί αν λείπει κάποιος υπάλληλος και πρέπει ο μαθητής να τον αντικαταστήσει). Επίσης μπορεί να απουσιάζει τις πρώτες ώρες αν δουλεύει μέχρι αργά τη νύχτα και βέβαια δεν μπορεί να ξυπνήσει νωρίς το πρωί. Υπάρχουν οι περιπτώσεις πολύ σοβαρών οικονομικών προβλημάτων στην οικογένεια οπότε οι μαθητές αναγκάζονται να εργασθούν σε πλήρες ωράριο τις ώρες του σχολείου οπότε πρακτικά το εγκαταλείπουν.
Φυσικά υπάρχουν και οι απουσίες για … διάβασμα για τις Πανελλαδικές, το άδειασμα των αιθουσών στο τέλος της σχολικής χρονιάς, η πλήρης απαξίωση του σχολείου και των εκπαιδευτικών, η νίκη των φροντιστηρίων, της παπαγαλίας, της απάτης (όλες οι απουσίες δικαιολογούνται με απίθανες διαγνώσεις υπαρκτών και ανύπαρκτων παθήσεων).
Υπάρχουν και οι απουσίες που γίνονται από τους μαθητές και μπορούν να εξηγηθούν ίσως με ανάλογο τρόπο με την εξήγηση της καταστροφής των βιβλίων από τους μαθητές, θέμα επίκαιρο λόγω των θεμάτων στη Νεοελληνική Γλώσσα στις Πανελλαδικές εξετάσεις (βλ. ανάλυση και στο http://gst2008.blogspot.com/2009/05/blog-post_18.html ). Οι απουσίες είναι συχνά η απάντηση των μαθητών σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν συμβάλλει εδώ και πάρα πολλά χρόνια ουσιαστικά στην εκπλήρωση των ονείρων τους, που δεν διασφαλίζει το μέλλον τους, που τους βασανίζει με την παπαγαλία, το φόρτο εργασίας, την έλλειψη δραστηριοτήτων σχετικών με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, τον ανεπαρκή επαγγελματικό προσανατολισμό, τις παγίδες των εξεταστικών συστημάτων που τους «επιτρέπουν» να δηλώνουν 60 σχολές στο μηχανογραφικό για να «πετύχουν» π.χ. στην … 47η σχολή προτίμησής τους και μετά από θυσίες δικές τους και των γονιών τους που αιμορραγούν οικονομικά να τους στέλνουν σε άδειες και άγνωστες σχολές Τ.Ε.Ι. εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά για να τονώσουν τις τοπικές οικονομίες και να τους περιμένει μετά βέβαια η ανεργία, η υποαπασχόληση, η δουλειά στο σουπερμάρκετ και το εργοστάσιο, η απογοήτευση. Δεν έχουν διάθεση και όρεξη να παρακολουθήσουν τα μαθήματα σ’ αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα και πολλές φορές οι απουσίες τους είναι μομφή και για εμάς τους εκπαιδευτικούς που δεν ανταποκρινόμαστε πάντα στις προσδοκίες τους, είτε γιατί δεν μας βοηθάει το εκπαιδευτικό σύστημα, είτε γιατί πιστεύουμε (!) πολύ σ’ αυτό και εφαρμόζουμε κατά γράμμα τις οδηγίες του (Α.Π., συμπεριφορά, ύλη, απουσίες, βαθμούς, ποινές, κ.ά.), είτε γιατί έχουμε εμείς οι ίδιοι προσωπικά ελλείμματα και δεν μπορούμε αποτελεσματικά να τους βοηθήσουμε. Πρέπει να προσέξουμε ότι οι απογοητευμένοι από το εκπαιδευτικό σύστημα μαθητές συχνά εγκαταλείπουν το σχολείο και αναζητούν εργασία από μικρή ηλικία.
Υπάρχουν βέβαια οι μονόωρες και δίωρες απουσίες μέσα στο σχολείο που δεν δικαιολογούνται, στο κυλικείο, για κάπνισμα, για πλάκα, γιατί άργησαν να ξυπνήσουν, έχασαν το λεωφορείο κ.λπ. Ορισμένες απουσίες φυσικά γίνονται από τους μαθητές γιατί δεν τους αρέσει κάποιο συγκεκριμένο μάθημα ή κάποιος συγκεκριμένος εκπαιδευτικός για ποικίλους λόγους (π.χ. αν έχουν διακρίνει κάποια ειδική μεταχείριση απέναντί τους ή το μάθημα δεν είναι ελκυστικό). Ας έχουμε υπόψη μας ότι μπορεί οι απόψεις αυτές να έχουν και κάποια βάση, η συνεχής βελτίωσή μας στον παιδαγωγικό και διδακτικό μας ρόλο θα μειώσει αυτά τα φαινόμενα.
Υπάρχουν φυσικά και οι απουσίες λόγω ποινών, δηλαδή οι μονόωρες αποβολές από την τάξη και οι μονοήμερες και πολυήμερες αποβολές από το σχολείο. Θα θυμίσω εδώ ότι η παιδαγωγική αντιμετώπιση της διαταρακτικής συμπεριφοράς των μαθητών είναι ολόκληρη επιστήμη. Το ιδανικό είναι να θέτουμε μαζί με τους μαθητές μας στόχους αλλά και κανόνες συμπεριφοράς των οποίων οι παραβάσεις να μην οδηγούν σε τιμωρητικές, «παραδειγματικές» και υπερβολικές κυρώσεις όπως είναι συνήθως οι αποβολές από το μάθημα και από το σχολείο, αλλά αυτές να έχουν παιδαγωγικό χαρακτήρα με βάση τις φυσικές και λογικές συνέπειες των πράξεών τους μετά από διάλογο και συνεργασία μαζί τους. Έτσι προάγεται η κριτική σκέψη, ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράς και η αυτοπειθαρχία. Αντίθετα, οι αποβολές από την κοινωνική ομάδα που αποτελεί η τάξη, επειδή αποτελούν μια μορφή απόρριψης και επηρεάζουν ψυχολογικά τους μαθητές δεν επιλύουν τα προβλήματα, αλλά αντίθετα ανατροφοδοτούν τη απειθαρχία και παγιώνουν βίαιες μορφές συμπεριφοράς. Αυτές οι τιμωρητικές ποινές λοιπόν θα πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο και πάντα να ζητείται η συνεργασία και των γονέων για την πρόληψη υποτροπών και βέβαια για την αποφυγή περαιτέρω προβλημάτων από τη συσσώρευση απουσιών.
Ελπίζω ότι κάλυψα τις περισσότερες αιτίες των απουσιών που κάνουν οι μαθητές μας και θα χαρώ στη συζήτηση να υποδειχθούν και άλλες. Φάνηκε ωστόσο ότι ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΔΕΝ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ, όπως εύκολα συχνά τους καταλογίζεται, αλλά πολλοί ακόμη σύνθετοι εξωτερικοί παράγοντες που πρέπει να διερευνώνται κατά περίπτωση. Με αυτό τον τρόπο μόνο θα είμαστε σε θέση οι εκπαιδευτικοί να παίρνουμε σωστές αποφάσεις για την αξιολόγηση της φοίτησης των μαθητών, χωρίς να είμαστε άτεγκτοι στην εφαρμογή των αυστηρών νομοθετικών ορίων του αριθμού των απουσιών γιατί μια απόρριψη μπορεί να είναι άδικη και να μην ευθύνεται αποκλειστικά ο μαθητής, ενώ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΘΑ ΤΙΣ ΥΠΟΣΤΕΙ ΚΥΡΙΩΣ ΑΥΤΟΣ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΔΙΚΙΩΝ ΣΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ ΦΟΙΤΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΟΡΙΑ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΩΝ ΚΑΙ «ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΩΝ» ΑΠΟΥΣΙΩΝ»

Είναι προφανές ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεθούν αντικειμενικές μέθοδοι (δηλαδή σαφή όρια απουσιών) για χαρακτηρισμό ανεπαρκούς φοίτησης των μαθητών. Η εκπαιδευτική νομοθεσία φυσικά έχει θέσει κάποια όρια αλλά δεδομένου ότι πρωταρχικό μας μέλημα είναι η αγωγή προσωπικότητας των μαθητών μας χωρίς να θυσιάζουμε φυσικά τον μαθησιακό τομέα της εκπαίδευσής του, θα πρέπει στις παιδαγωγικές συνεδριάσεις να κάνουμε συχνά υπερβάσεις του νόμου για το όφελός τους και να λαμβάνουμε υπόψη μας την αιτιολογία των απουσιών και πολλά ακόμη ζωτικής σημασίας κριτήρια.
Σήμερα λοιπόν, με 51 «αδικαιολόγητες» απουσίες ένας μαθητής μένει στην ίδια τάξη στο Λύκειο, δηλαδή ΧΑΝΕΙ ΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, ενώ αν έχει 114 με τις άνω των 50 «δικαιολογημένες» μπορεί να περάσει την τάξη ή και με 164 με τις άνω των 50 «δικαιολογημένες» αρκεί να έχει ως επίδοση 15 στο μέσο όρο των βαθμών των τετραμήνων.
Αρχικά ας κρίνουμε τα παραπάνω υφιστάμενα όρια με βάση κάποια παραδείγματα πιθανών καταστάσεων.
Το σχολικό έτος περιλαμβάνει περίπου 1000 ώρες μαθημάτων (+/- 100).
Οι 50 απουσίες αντιστοιχούν σε 7 μέρες μαθημάτων, ενώ οι 57 απουσίες σε 8 μέρες μαθημάτων. Μία μέρα μαθημάτων (που μπορεί να είναι και ένας περίπατος) δεν δημιουργεί ΚΑΜΙΑ διαφορά στο γνωστικό ή παιδαγωγικό τομέα, αλλά ο μαθητής μπορεί να χάσει μια χρονιά από τη ζωή του στη δεύτερη περίπτωση. Να μείνει στην ίδια τάξη! Ο νόμος είναι σαφής.
Ένας μαθητής θα περάσει με 114 απουσίες αφού οι γονείς του θα του «δικαιολογήσουν» τις 74. Ένας άλλος μαθητής όμως που θα κάνει 100 απουσίες αδικαιολόγητες γιατί, για λόγους που πιθανολογήθηκαν παραπάνω, οι γονείς του (αν έχει) δεν μπόρεσαν ή δεν ενδιαφέρθηκαν να έλθουν στο σχολείο να «δικαιολογήσουν», θα μείνει. Με λιγότερες απουσίες από το μαθητή που θα περάσει την τάξη!
Εδώ θα αναφέρουμε φυσικά το αυτονόητο, ότι τα δικαιολογητικά απουσιών των γονέων είναι ΑΧΡΗΣΤΑ, ψευδή σχεδόν στο σύνολό τους και η «δικαιολόγηση» είναι απλώς κάποια απόδειξη στοιχειώδους ενδιαφέροντος των γονιών για την προαγωγή στην επόμενη τάξη των παιδιών τους, ασχέτως αν πρέπει ή όχι να προαχθούν και αν οι απουσίες άξιζαν στ’ αλήθεια να δικαιολογηθούν. Οι άτυχοι μαθητές που δεν έχουν ευκολία εύρεσης δικαιολογητικών και που ίσως οι απουσίες που έκαναν να υπάγονταν στις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν για τις οποίες δεν ευθύνονταν αποκλειστικά οι ίδιοι, θα χάσουν τη χρονιά, σύμφωνα με το νόμο! Εδώ υπάρχει σαφώς μια κοινωνική, ταξική αδικία που δεν επιτρέπεται να συμβαίνει σε μια πολιτισμένη κοινωνία. Γιατί συνήθως οι φτωχότεροι μαθητές από λαϊκά στρώματα είναι αυτοί που μένουν από απουσίες, οι πλούσιοι μαθητές πάντα μαζεύουν εύκολα τα μαγικά χαρτάκια «δικαιολόγησης» απουσιών για δήθεν «ιατρικούς» λόγους.
Αλλά και στους μαθητές που είναι «αστέρια», πρότυπα μαθητών σε όλους τους τομείς, μπορεί μια ασθένεια να τους κόψει τα φτερά και να μείνουν ενώ θα έχουν προαχθεί μαθητές που δεν έκαναν ίσως απουσίες αλλά η συμμετοχή τους στις σχολικές διαδικασίες ήταν μηδενική (και που δυστυχώς μηδενικό ήταν και το όφελός τους από το σχολείο).
Δεν είναι δύσκολο επίσης να καταλάβουμε ότι και με ένα απλό πρόβλημα υγείας (κάταγμα, εγχείρηση κ.λπ.) είναι πολύ εύκολο να μείνει κανείς στην ίδια τάξη, όπως και ότι ένας πιο αδύναμος στα μαθήματα μαθητής, ακόμη και αν κατέβαλε πολλές προσπάθειες είναι σε μειονεκτική θέση σε σχέση με ένα πιο καλό μαθητή (μόνο στις επιδόσεις) για τον οποίο επιτρέπονται 164 απουσίες αντί 114. Εδώ δεν εξετάζεται από το νόμο η αιτία των χαμηλότερων επιδόσεων, π.χ. αν ο μαθητής που είχε χαμηλότερη επίδοση και έμεινε είχε μαθησιακές δυσκολίες, αν εργαζόταν κ.ά. παράγοντες. Είναι μεγάλη αδικία η απόρριψη ενός μαθητή με 130 π.χ. απουσίες και επίδοση 14 σε σχέση με άλλο μαθητή που έκανε τις ίδιες ή περισσότερες απουσίες και είχε επίδοση 15. Είναι πολύ σαθρό κριτήριο η μία μονάδα διαφορά στην επίδοση για να κρίνει ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΜΙΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ.
Πολύ αδικημένοι είναι και οι μαθητές που υπερέβησαν κατά πολύ τα όρια και πρακτικά διέκοψαν το σχολείο για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς, οικογενειακούς κ.ά. ή γιατί ΔΕΝ πίστεψαν ότι το σχολείο είναι σημαντικό για τη ζωή τους και δεν υπήρξε μια οργανωμένη παρέμβαση από την κοινωνία να τους βοηθήσει να επιλύσουν τα προβλήματά τους και να μείνουν στο σχολείο. Με την ευκαιρία της αναφοράς σε αυτή την ομάδα μαθητών, θα αρχίσω πλέον πρακτικές προτάσεις προς συζήτηση για βελτίωση της εκπαιδευτικής νομοθεσίας για το χαρακτηρισμό της σχολικής φοίτησης.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΡΚΟΥΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει η αξιολόγηση της φοίτησης να έχει γνώμονα την εύρεση των αιτίων των απουσιών, την υποστηρικτική παρέμβασή μας και την αποφυγή της απόρριψης των μαθητών εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις για την προαγωγή τους στην επόμενη τάξη στο γνωστικό και παιδαγωγικό τομέα.

1) Θα πρέπει να συγκροτηθούν με ευθύνη του ΥΠΕΠΘ ομάδες εργασίας από εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά. επιστήμονες που να επισκέπτονται στα σπίτια τους μαθητές μετά από λίγες μέρες απουσίας ή μετά από δήλωσή τους ότι διακόπτουν το σχολείο και να παρεμβαίνουν υποστηρικτικά με στόχο την επιστροφή τους πάση θυσία στο σχολικό περιβάλλον. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, ο σύλλογος να έχει το δικαίωμα να σβήσει όλες αυτές τις απουσίες. Το κέρδος θα είναι πολλαπλό και για τους μαθητές και για την κοινωνία μας.

2) Οι απουσίες λόγω ποινών να μην προσμετρώνται ως αίτια υπέρβασης των ορίων κατά το χαρακτηρισμό της φοίτησης, διότι αν εξαιτίας μιας τιμωρητικής ποινής π.χ. τριήμερης αποβολής για ένα παράπτωμα ο μαθητής συγκεντρώσει τόσες απουσίες ώστε να χάσει τη σχολική χρονιά, τότε η ποινή του στην πραγματικότητα θα έχει διογκωθεί υπέρογκα (μια χρονιά από τη ζωή του) για το ΙΔΙΟ παράπτωμα. Και ΑΝ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, τότε πλέον για το ΙΔΙΟ πάντα παράπτωμα – που θα φαντάζει πια ασήμαντο – το τίμημα θα είναι πολύ βαρύ για όλη του τη ζωή αλλά θα είναι ντροπή και για την κοινωνία μας.

3) ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΥΣΙΩΝ να διευρυνθούν και να υπολογίζονται με ποσοστό στις πραγματοποιηθείσες ώρες διδασκαλίας. ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΤΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΑΛΛΑ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΟΥΝ ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ. Μόνο ιατρικά δικαιολογητικά θα πρέπει να προσκομίζονται. Θα πρότεινα τα όρια των απουσιών (χωρίς διάκριση «δικαιολογημένων» -με ψευδή δικαιολογητικά- και αδικαιολόγητων) να είναι περίπου 15% των ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΩΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ που έγιναν και μάλιστα ΚΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ ή ΚΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ (προσοχή, δείτε το σχόλιο) αν διδάσκει περισσότερα του ενός μαθήματα στο μαθητή και να φθάνει το 20% με δικαιολογητικά από γιατρό, αλλά μπορούν να προταθούν και άλλα ποσοστά.

4) ΣΑΦΩΣ Ο ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ –να το αναφέρει ρητά- ΝΑ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΟΡΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΚΑΤΑΡΧΗΝ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΩΣ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΙΠΗ ΦΟΙΤΗΣΗ. Άτυπα βέβαια γίνονται από όλους τους συλλόγους σχετικές προσπάθειες αλλά πολλοί μαθητές ΠΟΥ ΘΑ ΑΞΙΖΕ ΝΑ ΠΡΟΑΧΘΟΥΝ αν γινόταν ενδελεχής ανάλυση των παραγόντων που τους οδήγησαν σε ελλιπή φοίτηση, δυστυχώς ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΝΤΑΙ γιατί οι εκπαιδευτικοί αισθάνονται απροστάτευτοι από ενδεχόμενες πειθαρχικές διώξεις σε τυχόν ελέγχους βιβλίων φοίτησης, απουσιολογίων κ.λπ. και γίνονται συνήθως ελάχιστες μόνο διορθωτικές παρεμβάσεις σε μικρό αριθμό απουσιών / βαθμών σε λίγους μαθητές. Κατά τις παιδαγωγικές λοιπόν συνεδριάσεις – για να δικαιολογούν και τον τίτλο τους ως παιδαγωγικές– πρέπει να γίνεται εκτεταμένη, δημιουργική, ζωντανή και ελεύθερη συζήτηση όπου να μπορούν και ο μαθητής που κινδυνεύει να απορριφθεί λόγω απουσιών και οι γονείς του να μιλήσουν ελεύθερα στο σύλλογο διδασκόντων. Και τα λοιπά κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της φοίτησης να είναι φυσικά η προσωπική βελτίωση του μαθητή κατά τη φοίτησή του σε συνάρτηση με την αντίστοιχη πρόοδο των λοιπών μαθητών, η επίδοσή του στα μαθήματα και στις γραπτές εξετάσεις από τις οποίες να μην αποκλείεται πρόωρα όπως τώρα, η προσπάθεια που κατέβαλε, η διάθεσή του για εργασία και άλλοι σχετικοί παράγοντες. Και αν κριθεί ΜΕ ΑΣΦΑΛΗ ΠΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΕ ΕΝΑ ΝΟΥΜΕΡΟ ΑΠΟΥΣΙΩΝ ότι ο μαθητής χρειάζεται να επαναλάβει την τάξη, τότε μόνο αυτό θα είναι προς όφελός του γιατί η προαγωγή δεν σημαίνει πάντα επιτυχία, αν δεν έχει εξασφαλίσει ο μαθητής την απαραίτητη προσωπική του βελτίωση, οπότε η συνέχιση στην επόμενη τάξη θα σημάνει γι αυτόν πολύ σύντομα μια σειρά μαθησιακών αποτυχιών που θα τον επιβαρύνουν ψυχικά, θα του ελαττώσουν την αυτοεκτίμηση και θα τον απογοητεύσουν. Ίσως να μην είναι έτοιμος για προαγωγή εξάλλου (με τα παραπάνω κριτήρια) και κάποιος μαθητής με μηδενικό αριθμό απουσιών αλλά αυτό θα φανεί προφανώς και από την πλήρη αποτυχία στις εξετάσεις.

Εδώ, πρέπει να υπάρξει κριτική στην τάση που καθιερώνεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας της καθολικής προαγωγής των μαθητών σε όλες τις τάξεις, ασχέτως του ελέγχου της προόδου τους, χωρίς αυτοί να χρειαστεί να καταβάλουν καμία προσπάθεια, χωρίς το σχολείο να τους προσφέρει τίποτε, χωρίς οι εκπαιδευτικοί να διαπιστώνουν βελτίωσή τους, με ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΚΑΘΕ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ. Οι αιτίες του φαινομένου είναι πολλές και χρειάζονται λεπτομερή διερεύνηση. Αποτέλεσμα είναι οι μαθητές να θεωρούν το σχολείο από την Α’ Δημοτικού μέχρι την Γ’ Λυκείου σαν ΕΝΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΟ ΔΙΑΔΡΟΜΟ που θα τους οδηγήσει ΑΚΟΠΑ ΚΑΙ ΑΒΙΑΣΤΑ στην κορυφή, στην απόκτηση του μαγικού απολυτηρίου. Αλλά αυτό θα είναι ΑΧΡΗΣΤΟ στην πραγματικότητα αφού δεν θα ανταποκρίνεται σε προσωπικές ικανότητες και θα έλθει αργότερα η απότομη πτώση και οδυνηρή προσγείωση στον πραγματικό σκληρό κόσμο της εργασίας, στην κοινωνία των απαιτήσεων. Αλλά θα είναι πια πολύ αργά. Δυστυχώς, η σχεδόν παγιωμένη αυτή κατάσταση απαξιώνει το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς, τους ίδιους τους μαθητές, τη μόρφωση, τρέφει την παραπαιδεία, υποσκάπτει τα θεμέλια της Παιδείας στη χώρα μας, φτιάχνει ανθρώπους χωρίς ικανότητα κρίσης, λόγου, ευάλωτους σε κάθε κίνδυνο και εκμετάλλευση, με ισχνές προσδοκίες και υποβαθμίζει σταθερά την ελληνική κοινωνία. Είναι μεγάλο ζήτημα, έχει στηλιτευθεί και σ’ αυτό το διάλογο, συζητιέται ευρέως μεταξύ εκπαιδευτικών αλλά τελικά επικρατεί ο εφησυχασμός, η απραξία, η συνενοχή, η σιωπή.
Ελπίζω η βελτίωση του σχολείου που επιχειρείται σε όλα τα επίπεδα να μειώσει αυτά τα φαινόμενα, αλλά η αλήθεια είναι ότι με την ολόψυχη ΑΡΩΓΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ προς τους μαθητές σε όλα τα επίπεδα (βλέπε στην αρχή του κειμένου για το ρόλο μας στο σχολείο) σε συνδυασμό με την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ, ΜΕ ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ, ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΠΟ, ΘΑ ΩΦΕΛΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, μορφωμένοι και συνειδητοποιημένοι πολίτες, πανέτοιμοι για τη ζωή έξω από το σχολείο. Τώρα συνάδελφοι πολλοί μαθητές αποφοιτούν από το Λύκειο με γνώσεις και δεξιότητες που θα έπρεπε να έχουν από το Δημοτικό ή το Γυμνάσιο. Το βλέπουμε στα γραπτά τους, είναι άδειες κόλλες αλλά τόσο εύγλωττες και αποκαλυπτικές. Η ζωή θα είναι πολύ δύσκολη γι αυτούς και ευθυνόμαστε όλοι, και το εκπαιδευτικό σύστημα και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς. Ας αλλάξουμε νοοτροπία λοιπόν το συντομότερο, ας βοηθήσουμε τους μαθητές μας να βελτιωθούν και η αρχή πρέπει να γίνει ταυτόχρονα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε όλες τις τάξεις, από όλους τους εκπαιδευτικούς, από σήμερα.

Ελπίζω οι παλιότεροι και εμπειρότεροι συνάδελφοι να καταθέσουν τις απόψεις τους για τα παραπάνω ζητήματα για να συμβάλουν στη βελτίωση της νομοθεσίας ώστε να μην έχουμε πια άλλες άδικες απορρίψεις νεανικών ψυχών και για να μειωθεί η σχολική διαρροή. Αξίζει ΟΛΟΙ οι εκπαιδευτικοί να αφιερώσουμε χρόνο για σκέψη και μελέτη για τα τόσα πολλά και πολυσύνθετα προβλήματα της σχολικής ζωής και να επιχειρούμε να προτείνουμε λύσεις σε μια ευρεία συνεχή και γόνιμη διαλογική συζήτηση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στην εκπαίδευση (εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων, στελεχών εκπαίδευσης, ΥΠΕΠΘ κ.λπ. προσώπων και φορέων).

Ευχαριστώ για την μεγάλη υπομονή και την προσοχή σας.

.