ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ : ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ και προτάσεις για την ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ του προβλήματος

Ο νέος νόμος 3730 / Φ.Ε.Κ. 262A/23.12.2008 "ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ", ενώ στον τίτλο του αναφέρει την προστασία των ανηλίκων, παραδόξως δεν περιέχει πουθενά στο κείμενο τις λέξεις «ΣΧΟΛΕΙΟ και ΜΑΘΗΤΕΣ». Βέβαια, μπορεί κανείς να θεωρήσει αυτονόητο, ότι εφόσον το σχολείο είναι «δημόσιος ή ιδιωτικός κλειστός ή στεγασμένος χώρος» και αφού οι μαθητές είναι συνήθως ανήλικοι, η απαγόρευση του καπνίσματος στο σχολικό περιβάλλον είναι σαφής. Συνολικά όμως ο νόμος αυτός αλλά και η εκπαιδευτική νομοθεσία γενικότερα έχουν κάποιες ελλείψεις που περιορίζουν την αποτελεσματικότητά τους στην προστασία των μαθητών και ενδεικτικά αναφέρω τα παρακάτω:

1) Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρους των σχολείων. Για παράδειγμα ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ (ανοιχτός χώρος) επιτρέπεται το κάπνισμα στους ανήλικους μαθητές; Μήπως επιτρέπεται στους ενήλικους μαθητές; Έπρεπε να υπάρχει σαφής αναφορά απαγόρευσης του καπνίσματος σε ΟΛΟΥΣ (ενήλικους και ανήλικους μαθητές και προσωπικό σχολείων), σε ΟΛΟΥΣ τους χώρους του σχολείου, όπως ΤΟ ΠΡΟΑΥΛΙΟ, ΤΑ ΚΥΛΙΚΕΙΑ, ΟΙ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ αν υπάρχουν κ.ά., ακόμη και αν είναι ανοιχτοί χώροι και μη στεγασμένοι. Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι ότι μαθητές από την Α’ Γυμνασίου μέχρι και Γ’ Λυκείου χρησιμοποιούν την αυλή του σχολείου σαν σχεδόν ελεύθερο χώρο καπνίσματος, και εθίζονται συστηματικά στη βλαβερή αυτή συνήθεια αδιαφορώντας για τις παραινέσεις των εκπαιδευτικών. Θα μιλήσω παρακάτω για τη στάση μας ως εκπαιδευτικοί για το θέμα αυτό και τους τρόπους παιδαγωγικής αντιμετώπισης, αλλά σίγουρα η σαφής νομοθετική απαγόρευση διευκολύνει τις συζητήσεις που συχνά ξεκινάνε από τις αμφισβητήσεις των μαθητών για την ύπαρξη ειδικής νομοθεσίας για το σχολείο.

2) Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ της ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ προϊόντων ΚΑΠΝΟΥ καθώς και ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ πρέπει να είναι ΚΑΘΟΛΙΚΗ σε τηλεόραση, ραδιόφωνο, κινηματογράφο, εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο, διαφημιστικές πινακίδες, μέσα μαζικής μεταφοράς, υπηρεσίες, χώρους άθλησης και ψυχαγωγίας, ΠΑΝΤΟΥ. Σε όλους αυτούς τους χώρους υπάρχουν ανήλικοι, πως θα τους προστατεύσουμε από το βομβαρδισμό των αισθητικά ελκυστικών διαφημιστικών μηνυμάτων; Είναι απίστευτο που για προϊόντα που προκαλούν ψυχοσωματική εξάρτηση και σοβαρότατες βλάβες στην υγεία, επιτρέπεται η εκτεταμένη διαφήμιση για λόγους εμπορικούς / οικονομικούς. Θυμίζω τον καρκίνο, την κίρρωση, τα αναπνευστικά νοσήματα, τις καρδιοπάθειες, την αρτηριοσκλήρυνση, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ νοσήματα που αποδεδειγμένα οφείλονται ή επιδεινώνονται με τη χρήση προϊόντων καπνού και αλκοόλ. Επιπλέον εκατομμύρια ευρώ καταναλώνονται ετησίως για την ΣΥΝΗΘΩΣ ΑΝΕΠΙΤΥΧΗ θεραπευτική αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών προκαλώντας και σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα στους ασθενείς και βέβαια και στην οικονομία της χώρας. Φυσικά δεν έχω αυταπάτες ότι αν απαγορευθεί η διαφήμιση θα λυθεί το πρόβλημα, αλλά τουλάχιστον δεν θα υπάρχει η νόμιμη παραίνεση προς τους νέους να χρησιμοποιούν επιβλαβείς ουσίες.

3) Δεν υπάρχει καμία σταθερή και συνεχής εκπαιδευτική δραστηριότητα στα σχολεία που να αποσκοπεί στο να προστατεύει τους μαθητές από τις βλαβερές συνήθειες του καπνού και του αλκοόλ (εκτός από τα προγράμματα αγωγής υγείας που εφαρμόζονται σε ποσοστό μόνο των μαθητών σε εθελοντική βάση και όχι σε όλους κάθε χρόνο). Και πολλοί μαθητές φυσικά, δεδομένου ότι έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον όπου γίνεται κατά κόρον χρήση καπνού και αλκοόλ και που τους επιτρέπεται ίσως να καπνίζουν από τους γονείς τους, θεωρούν και μας το λένε ευθέως ότι δεν πιστεύουν στη βλαβερή του επίδραση και δεν έχουν πρόθεση να το διακόψουν. Χρειάζεται λοιπόν συστηματική δουλειά στην τάξη στα πλαίσια οργανωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας για την προαγωγή και διατήρηση της υγείας των μαθητών.

Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι η επιτυχημένη εφαρμογή μέτρων προστασίας των μαθητών μας από βλαβερές για την υγεία τους συνήθειες βασίζεται κυρίως στην κατάλληλη παιδαγωγική αντιμετώπισή τους από τους εκπαιδευτικούς. Αλλά επαναλαμβάνω, ότι η παιδαγωγική αντιμετώπιση διευκολύνεται όταν υπάρχει και σχετική επαρκής και σαφής απαγόρευση από το νόμο.
Βέβαια, υποστηρίζω ότι ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ η νομοθετική απαγόρευση να αποτελεί την αφορμή της ευρείας εφαρμογής απορριπτικών τιμωρητικών ποινών στους μαθητές για την εφαρμογή της. Αυτό που ΔΕΝ πρέπει δηλαδή να συμβεί με κανένα τρόπο, είναι να δημιουργήσουμε ένα αυταρχικό σχολείο, που αγνοώντας την ψυχολογία της εφηβείας θα βασίζεται σε απλές συμπεριφοριστικές τιμωρητικές πρακτικές που μόνο σε μικρά παιδιά ή σε άλλες ειδικές περιπτώσεις θα είχαν ενδεχομένως κάποιο παροδικό αποτέλεσμα. Χρειαζόμαστε μόνο ένα σχολείο που σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές παιδαγωγικές απόψεις θα ΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ συνεχώς για την ανάπτυξη στους έφηβους μαθητές μας μιας εσωτερικής αυτόνομης ηθικής, μιας ηθικής προσωπικών αξιών που θα τους βοηθήσει σε όλα τα στάδια της ζωής τους να είναι ολοκληρωμένες προσωπικότητες ΜΕ ΙΣΧΥΡΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΒΛΑΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ.
Χρειάζεται λοιπόν να δώσουμε προσοχή στα εξής για το σύγχρονο σχολείο μας:
ΕΠΕΙΓΕΙ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ με βάση τις παραπάνω υποδείξεις για να μπορούμε να πούμε πως ο νόμος προστατεύει αποτελεσματικά την υγεία των μαθητών μας αλλά και του υπόλοιπου πληθυσμού της χώρας μας.

α) Δηλαδή να προστεθεί η ΣΑΦΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΡΟΑΥΛΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ δηλαδή χώρων.

β) Συνιστάται επίσης να τοποθετηθούν με ευθύνη του ΥΠΕΠΘ σε όλες τις αυλές σχολείων και λοιπούς χώρους ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ και ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ με επεξηγηματικά σχόλια για τις βλάβες του καπνού στην υγεία.

γ) Να γίνει νομοθετική ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ προϊόντων ΚΑΠΝΟΥ και ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ παντού, ΧΩΡΙΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ. Δεν υπάρχουν χώροι όπου να μην υπάρχουν ευάλωτες νεανικές ψυχές που μπορεί να παρασυρθούν.

δ) Να εισαχθεί η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΩΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ σε ικανή έκταση μέσα στο σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα σε εβδομαδιαία βάση σε ΟΛΟΥΣ τους μαθητές ΟΛΩΝ των τύπων σχολείων, Δημοτικών, Γυμνασίων, ΕΠΑ.Λ. και ΓΕ.Λ. που θα ωφελούνται ποικιλοτρόπως και σε άλλα πολύ σημαντικά θέματα εκτός της αποφυγής του καπνίσματος και χρήσης αλκοόλ (όπως αποφυγή χρήσης ναρκωτικών, άθληση, διατροφή, πρόληψη νόσων κ.ά.). Βλέπε σχετική ανάρτηση για το θέμα αυτό εδώ http://www.meafora.gr/?p=891

Από τη μεριά μας ως εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συμβάλουμε ΟΛΟΙ στην παιδαγωγική αντιμετώπιση των προβλημάτων των μαθητών μας με την ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΜΑΣ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΗΘΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ και ΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ για να μην καταφεύγουν σε βλαβερές συνήθειες σαν ΜΕΣΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΕΚΤΟΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ που υφίστανται στην πιο ευαίσθητη και δύσκολη ηλικία της ζωής του ανθρώπου, την εφηβεία. Πρέπει να συζητάμε στην τάξη, για όλα. Το μάθημα δεν πρέπει να περιορίζεται στο σχολικό βιβλίο και στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, το γνωσιοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας πρέπει να δώσει τη θέση του στην ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ μέσα από διαδικασίες ανεμπόδιστης ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ, με στόχο την ΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ως υπερσύνολο της απλής μαθησιακής διαδικασίας βελτίωσης στο γνωστικό τομέα. Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ μας σε θέματα ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ θα πρέπει να είναι πρωταρχική προσωπική μας συνεχής επιδίωξη και φυσικά καλείται να συνδράμει και η πολιτεία με σχετικά προγράμματα για να γίνει το παραπάνω ζωτικής σημασίας έργο μας εφικτό και αποδοτικό. Τέλος θα πρέπει να προάγουμε τη δημοκρατική λειτουργία του σχολείου, με πρότυπο την ιδανική κοινωνία που οραματιζόμαστε και που θέλουμε οι μαθητές μας να δημιουργήσουν, όπου η τήρηση των κανόνων και η αποφυγή παραβατικών συμπεριφορών θα είναι αποτέλεσμα αμοιβαίας συμφωνίας με τους μαθητές και άρα συνειδητής πειθαρχίας ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ, ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΥΓΕΙΑΣ. Αν αγαπητοί συνάδελφοι κάποια από τα παραπάνω μας φαίνονται δύσκολα και ουτοπικά, απλώς ας προσπαθήσουμε ΟΛΟΙ περισσότερο … Αξίζει τον κόπο, αλλά είναι και υποχρέωσή μας.

Ας βοηθήσει όσο μπορεί και η ΠΟΛΙΤΕΙΑ αφουγκραζόμενη την αγωνία μας για το καλό των μαθητών μας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.